כל ישראל ערבים זה בזה

Kiedy 230 delegatów reprezentujących gminy żydowskie w 32 krajach spotkało się w Genewie w sierpniu 1936, aby ustanowić Światowy Kongres Żydów, zagrożenie było jasne i aktualne: Żydzi w nazistowskich Niemczech byli prześladowani i pozbawiani swoich praw, a Europę ogarniała rosnąca fala antysemityzmu.

Głównym celem nowej organizacji była mobilizacja Żydów i sił demokratycznych przeciwko nazistowskim atakom, walka o równouprawnienie polityczne i ekonomiczne, wspieranie ustanowienia Żydowskiego Domu Narodowego w Palestynie, stworzenie światowej organizacji reprezentującej interesy Żydów w oparciu o ideę jedności narodu żydowskiego, zorganizowaną w sposób demokratyczny i mającą możliwość działania w sprawach wagi światowej.

To właśnie Światowy Kongres Żydów w 1942 roku zaalarmował wolny świat o popełnianym przez nazistów Holokauście i wywarł nacisk na rządy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii do podjęcia natychmiastowych działań w historycznym „telegramie Riegnera” wysłanym przez ówczesnego sekretarza generalnego WJC Gerharta Riegnera. WJC ustanowił komitet zapomogi dla żydowskich uchodźców wojennych i współpracował z Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża w kwestii ochrony Żydów w krajach znajdujących się pod okupacją niemiecką.

Podczas wojny WJC aktywnie lobbował rządy alianckie w kwestii przyznawania wiz żydowskim uchodźcom z Europy i zapewniania przywracania praw mniejszości żydowskich na terenach wyzwolonych przez siły alianckie. W kwietniu 1945 roku WJC zdołał wyzwolić 4500 więźniów z obozu koncentracyjnego dla kobiet w Ravensbrück w wyniku bezpośrednich negocjacji z wysokiej rangi nazistą.

Po zakończeniu II wojny światowej WJC podjął wysiłki zmierzające do odbudowania gmin żydowskich w Europie, zapewnienia pomocy osobom wysiedlonym i ocalałym z Holokaustu, uzyskania odszkodowań dla ofiar ze strony Niemiec i dążenia do ukarania nazistowskich przywódców, którzy popełnili zbrodnie przeciwko ludzkości.

W 1951 roku prezes WJC, Nahum Goldmann, ustanowił Konferencję żydowskich roszczeń materialnych przeciwko Niemcom w celu uzyskania odszkodowań. Rok później w Niemczech Zachodnich podpisano Porozumienie Luksemburskie, dzięki czemu prawie 300 000 Żydów ocalałych z Holokaustu otrzymało łączne odszkodowanie w wysokości 60 miliardów dolarów amerykańskich i wypłaty rent ze strony Niemiec przez ostatnich sześćdziesiąt lat.

Światowy Kongres Żydów skutecznie lobbował także w ONZ i u rządów krajowych w kwestii ustanowienia państwa izraelskiego. Po 1948 WJC skupił się na losie uchodźców żydowskich w krajach arabskich, a także starał się przyciągnąć uwagę międzynarodową do doli Żydów w Związku Radzieckim, którzy ostatecznie uzyskali pozwolenie na przeniesienie się do Izraela lub pozostanie w swoich społecznościach, zależnie od swojej woli, a także do nieograniczonego praktykowania i wyrażania swojej religii.

Pod przewodnictwem Edgara M. Bronfmana, który stał na czele WJC w latach 1979–2007, WJC naświetlił nazistowską przeszłość prezydenta Austrii i Sekretarza Generalnego ONZ, Kurta Waldheima. W latach 90. XX wieku Kongres skutecznie lobbował restytucję aktywów ofiar Holokaustu przechowywanych na tzw. „uśpionych” kontach m.in. w bankach szwajcarskich i dopilnował zwrócenia ich prawowitym właścicielom lub wypłacenia stosownych rekompensat. 17 krajów ustanowiło komisje mające na celu sprawdzanie aktywów z czasów Holokaustu, włączając w to szabrowane dzieła sztuki. Odzyskane środki zostały wykorzystane do wsparcia licznych programów na całym świecie.

WJC walczy także o sprawiedliwość wobec osób skazywanych na roboty przymusowe – zarówno Żydów, jak i przedstawicieli innych wyznań – którzy przez lata nie otrzymali żadnego zadośćuczynienia za swój okrutny los. Ostatecznie w 2001 roku ustawiono w Niemczech fundusz w wysokości 5 miliardów dolarów.

Światowy Kongres Żydów sprzyja także lepszemu zrozumieniu między religiami, współpracując w tej kwestii głównie z Kościołem Katolickim oraz organizacjami, które umożliwiły ustanowienie relacji dyplomatycznych pomiędzy Izraelem i Stolicą Apostolską w 1993 roku.

WJC jest obecnie jedyną w pełni światową organizacją żydowską ze stowarzyszonymi gminami i organizacjami w ponad 100 krajach na świecie.